Öğrenmek beynimizin bir işlevidir. Öğrenebilmek için birtakım şartlar gereklidir. 3 temel zihinsel sürece ihtiyaç vardır.
- Zeka; Yaşımıza göre ortalama düzeyde zekaya sahip olmamız gerekir. Her yaş dilimine göre, zihinsel yetilerimiz geliştiği için öğrenip öğrenmediğimizi test etmemiz gerekir. Örneğin okuma kaç yaşında öğrenilir? vs. (Gelişimsel olarak bildiğimiz şeyler). Çocuk kendi yaş grubuna göre öğrenip yapabiliyorsa sıkıntı yoktur.
- Dikkat; Dikkatle ilgili yeteneklerin var olması ve iyi olması gerekir. Örneğin; dikkatlice okursak okuduğumuzu aklımızda tutabiliriz. DEHB-öğrenme güçlüğü bu noktada karışabiliyor ya da birlikte görülebiliyor.
- Öğrenme yetileri; Bir sorun olmaması gerekir ve bu nokta en önemlisidir. Zekanız normal olsa da her şeyi öğrenemezsiniz. Bazı alanlarda eksikliklerinize bağlı yetilerinizde sorun olur ve öğrenemezsiniz. Özgül öğrenme bozukluğu kişinin zihinsel süreçlerine uygun olmayacak şekilde bazı öğrenme alanlarında öğrenememe ya da geri kalmadır.
Akademik alanda çok iyi ancak dil öğrenemeyen insanları ele alalım. Zekada sıkıntı yok, yeti problemi de yok. Bu da aslında bir öğrenme güçlüğüdür. Bu alanda yetenek kısıtlığı var. Aslında öğrenme güçlüğü yetenek kısıtlılığıdır ve hepimizde biraz vardır. Yüzleri hatırlayamayan insanlar, yön kavramlarını karıştıran insanlardır. Peki bu durum çocuklarda neden dikkat çekiyor?
- Çünkü akademik hayattaki sıkıntıları tanımlıyoruz. O yüzden çocuklarda yetişkinlere nazaran sık tanımlanır.
- Belli alanlarda iyi olmamız her alanda iyi olacağımız anlamına gelmez.
- Bütün bu süreçlerde zihinsel işlevlerimiz ölçülen yetilerimize uygun şekilde seyreder.
Akademik alanda hangi sıkıntılar yaşanıyor?
- Okuma zorluğu (Disleksi)
- Yazma alanında zorluk (Disgrafi); El göz koordinasyonu ve motor becerilerde yeti eksikliği
- Matematiksel alanda zorluk (Diskalküli)
Akademik hayatta görülen sorunlar aslında sosyal hayatımızda da zorluk getirir. Geniş açıyla bakmamız gerekir. Öğrenme güçlüğü oran olarak farklılık gösterebilir. Belirtiler ağır derece-hafif dereceye kadar değişiklik göstermektedir. Örneğin çocuk okumayı öğrenir ancak kalitesi çok düşük olur. Bu hafif seyir gösteren bir öğrenme güçlüğüdür.
- Bu grup çocukları fark edebilmek, özel eğitime tabi tutmak, sosyal açıdan gelişimi sağlamak önemli.
- Çocuklar durumlarını sorgulayabilirler. Neden okuyamıyorum, neden yanlış okuyorum vs. diyebilir. Çocukta bu durum çok kolay anlaşılır. Okuma kalite bozukluğu olarak ta tanımlayabiliriz. Çocuk kendi okurken anlamaz ama aileye okurken anlar. Okuma süresi de çok uzar.
- Matematik alanındaki bozukluklar diğer alanlara göre daha az fark ediliyor. Çocuğun matematik alanında tembel olduğu düşünülebiliyor.
- Çocukta tüm alanlarda bozukluk beraber olabilir ya da tek olabilir.
- Aileler çocukları tembel veya sorumsuz olarak nitelendirebilir. Aileye bozukluğu anlatmak çok önemli. Çünkü çocuk bunun sıkıntısını yaşıyor. Kendini fark ediyor ve üzülüyor.
- DEHB komorbidliği yüksek olduğunda ilaç kullanılabiliyor. Ancak öğrenme güçlüğünde ilaç tedavisi yok.
- Anne babayı ikna düzeyinde psikoeğitim verilmesi gerekir.
- Mutlaka çocuğun bir özel eğitim alması gerekiyor. Her çocuğun öğrenme stili farklıdır, öğrenme güçlüğü olsa da. Deneme yanılma ile, deneyimle özel eğitimci kişiye özel plan geliştirmelidir. Eğitimci çocuğu tanıyarak bunu geliştirmelidir.
- Disleksinin ve disgrafinin ilacı çok okuma ve yazmadır. Bu konuda çocuk için başka taktikler geliştirmemiz gerekir. Bunun için profesyonel eğitim gerekir. Aile bunu tek başına yapamaz.
- Görsel malzemeyi çok kullanarak eğitim planlama özellikle disgrafide çok önemlidir.
Belirtiler
Çocuk çabuk unutuyorsa, ezberi iyi değilse, ince motor kas gelişiminde iyi değilse, çizimleri kötüyse, ters çizmeleri, konuşma ve telaffuzda gerilik varsa; okul öncesinde özgül öğrenme güçlüğü konusunda şüphenilebilir.
Tedavi
- Özgül öğrenme güçlüğü tanısı test ile konmaz, klinik gözlem ile konulur. Tanıda klinik gözlem testlerden daha önemlidir. Zeka testi tek başına bir kriter değildir. Gözlem mutlaka ön plana konulmalıdır.
- Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuğun eğitim planlamasını doğru yapmak, yeteneklerine göre planlama yapmak tedavidir. Profesyonelin, uzmanların görevidir bu, ailenin değil. Bireysel eğitim kişiye göre devam eder.
- Çocuğu üzmeden verimli bir şekilde verimli alanlara yöneltmemiz önemlidir.
- Çocuğun kendi iç ilişkilerinde özgüven düşüklüğünden ötürü sorunlar oluşur. Eğitimciler var olan pozitif özelliklerini sınıf içerisinde göstermelidir. Çocuğun sınıf içinde kendini göstermesine olanak sağlamalıdır.